Kwa­sy i zasady

 

Sło­wo „kwa­śny” koja­rzy nam się zazwy­czaj ze sma­kiem, któ­ry odczu­wa­my jedząc cytru­sy lub nie­doj­rza­łe jabł­ko. Dla che­mi­ka to sło­wo ma jed­nak zupeł­nie inne zna­cze­nie, gdyż okre­śla odczyn roz­two­ru. Róż­ne sub­stan­cje mogą mieć odczyn: kwa­śny, zasa­do­wy lub obo­jęt­ny. Odczyn roz­two­ru w spo­sób ilo­ścio­wy moż­na okre­ślić sto­su­jąc ska­lę pH. Ska­la ta waha się od 0 do 14.
Przyj­mu­je się, że woda ma odczyn obo­jęt­ny i dla niej pH jest rów­ne 7. Sub­stan­cje o odczy­nie kwa­so­wym mają pH mniej­sze niż 7, nato­miast sub­stan­cje o odczy­nie zasa­do­wym mają pH więk­sze niż 7. Do okre­śla­nia pH che­mi­cy sto­su­ją wskaź­ni­ki kwa­so­wo­ści, czy­li sub­stan­cje, któ­rych kolor zale­ży od pH roz­two­ru. Oka­zu­je się, że w naszych domach rów­nież znaj­du­ją się sub­stan­cje, któ­re moż­na wyko­rzy­stać jako wskaźniki.

Wokół nas jest mnó­stwo pro­duk­tów o odczy­nie kwa­so­wym lub zasa­do­wym. Przy­go­tuj­cie te, któ­rych kwa­so­wość chcie­li­by­ście zba­dać, np.

• sok z pomarańczy,
• ocet,
• soda oczysz­czo­na roz­pusz­czo­na w wodzie,
• pro­szek do pra­nia roz­pusz­czo­ny w wodzie,
• sok z cytryny,
• płyn z kiszo­nych ogórków,
• coca-cola itp.)

i zamień­cie na chwi­lę kuch­nię w labo­ra­to­rium che­micz­ne, a zoba­czy­cie ile fraj­dy nie­sie ze sobą spraw­dza­nie odczy­nu róż­nych roztworów.

 

Spo­sób 1

Potrzeb­ne materiały:

• sok z czer­wo­nej kapusty
• ręcz­nik papie­ro­wy lub papier toaletowy

W tym spo­so­bie poka­że­my jak wyko­nać domo­wej robo­ty papier­ki wskaź­ni­ko­we, któ­re po znu­że­niu w kwa­sie lub zasa­dzie zmie­nią kolor, infor­mu­jąc nas o odczy­nie bada­ne­go roztworu.
Potnij papier na paski o sze­ro­ko­ści ok. 1cm. Przy­go­tuj sok z czer­wo­nej kapusty.

 

Włóż paski do soku i zostaw je tam na kil­ka minut. Następ­nie deli­kat­nie wycią­gnij paski i odłóż do wyschnięcia.

 

Po wyschnię­ciu, paski nasą­czo­ne sokiem z czer­wo­nej kapu­sty, są już goto­wy­mi papier­ka­mi wskaź­ni­ko­wy­mi. Włóż pasek do bada­ne­go roz­two­ru i określ jaki przy­brał kolor. Jeśli odczyn bada­ne­go pły­nu będzie kwa­śny, papie­rek zabar­wi się na mali­no­wy kolor. Jeśli wło­żysz papie­rek do zasa­dy, jego kolor zmie­ni się na nie­bie­ski lub zie­lo­ny. Papie­rek wło­żo­ny do czy­stej wody nie powi­nien zmie­nić barwy.

 

 

Spo­sób 2

Potrzeb­ne materiały:

• sok z czer­wo­nej kapusty

Jeśli jesteś nie­cier­pli­wy i nie chcesz cze­kać aż papier­ki wyschną, możesz bły­ska­wicz­nie okre­ślić odczyn bada­nych sub­stan­cji korzy­sta­jąc z soku z czer­wo­nej kapu­sty. Do nie­wiel­kiej ilo­ści soku dodaj sub­stan­cję, któ­rej kwa­so­wość chcesz okre­ślić i zaob­ser­wuj, jak zmie­nił się kolor pły­nu. Pod wpły­wem kwa­su sok jaśnie­je i jego bar­wa sta­je się bar­dziej mali­no­wa, zaś zasa­da powo­du­je pociem­nie­nie soku i nada­nie mu nie­bie­skiej lub zie­lo­nej barwy.

 

 

Spo­sób 3

Potrzeb­ne materiały:

• kur­ku­ma
• pół szklan­ki wody

Każ­dy miło­śnik kuch­ni orien­tal­nej zna smak i aro­mat kur­ku­my, bez któ­rej nie mogła­by się obejść żad­na mie­szan­ka przy­praw cur­ry. Od wie­lu wie­ków sto­so­wa­na jest rów­nież jako barw­nik ze wzglę­du na inten­syw­ny zło­ci­sty kolor. Oka­zu­je się, że jej bar­wa zale­ży od tego, czy znaj­du­je się w śro­do­wi­sku kwa­so­wym czy zasa­do­wym. Kur­ku­mi­na, skład­nik kur­ku­my, w obec­no­ści kwa­sów sta­je się żół­ta, nato­miast w obec­no­ści zasad przy­bie­ra bar­wę brązową.

Wsyp łyżecz­kę kur­ku­my do wody i wymie­szaj. Twój wskaź­nik jest już goto­wy. Teraz możesz dodać do nie­go bada­ną sub­stan­cję i okre­ślić jej odczyn.

 

 

Spo­sób 4

Potrzeb­ne materiały:

• toreb­ka herbaty
• wrzą­tek

Jeśli do warzyw­nia­ka masz dale­ko, a w szaf­ce na przy­pra­wy nie możesz zna­leźć kur­ku­my, nie martw się! Jako wskaź­ni­ka kwa­so­wo­ści możesz rów­nież użyć pro­duk­tu, któ­ry nie­mal na pew­no znaj­du­je się w Two­im domu. Zapew­ne wie­lo­krot­nie widzia­łeś, jak po doda­niu do her­ba­ty kil­ku kro­pel soku z cytry­ny, jej kolor się zmie­nił. Jest to spo­wo­do­wa­ne tym, że pod wpły­wem kwa­sów her­ba­ta jaśnie­je, nato­miast zasa­dy powo­du­ją, że her­ba­cia­ny napar sta­je się ciemny.

Zaparz her­ba­tę i pozo­staw do wystu­dze­nia (gorą­ca her­ba­ta też dzia­ła jak wskaź­nik, ale moż­na się nią popa­rzyć, dla­te­go lepiej odcze­kać). Teraz możesz zba­dać odczyn wybra­nych sub­stan­cji, doda­jąc je do her­ba­ty i obser­wu­jąc zmia­nę kolo­ru naparu.

 

 

Miłe­go eksperymentowania!

 

Alek­san­dra Kowalska