Doba gwiaz­do­wa

 

Więk­szo­ści ludzi wyda­je się, że obrót Zie­mi dooko­ła wła­snej osi trwa 24 godzi­ny. A to prze­cież nie prawda!

Okres 24 godzin to tak zwa­na doba sło­necz­na, czy­li odstęp cza­su pomię­dzy dwo­ma góro­wa­nia­mi Słoń­ca w połu­dnie (naj­wyż­szy­mi poło­że­nia­mi nad hory­zon­tem). Jed­na z powo­du wyko­ny­wa­nia przez Zie­mię ruchu obie­go­we­go, doba sło­necz­na trwa dłu­żej niż jeden obrót. Po pro­stu w trak­cie obra­ca­nia się Zie­mia prze­suw się na nowe miej­sce swo­jej orbi­ty i z tego miej­sca Słoń­ce widać w innym miej­scu nieba.

To tak jak­byś mie­rzył czas obro­tu karu­ze­li wzglę­dem oso­by sto­ją­cej obok. Jeśli oso­ba stoi to pasa­żer karu­ze­li będzie koło niej prze­jeż­dżał w odstę­pach takich jak czas trwa­nia obro­tu karu­ze­li. Jed­nak, jeśli oso­ba sta­no­wią­ca punkt odnie­sie­nie zacznie iść w tę samą stro­nę, co ruch karu­ze­li to do kolej­nych spo­tkań będzie docho­dzić rza­dziej. Karu­ze­la musi wyko­nać jeden obrót oraz dodat­ko­wo obró­cić się o tyle o ile zdą­ży­ła przejść nasz punkt odniesienia.

Naj­do­kład­niej­szym spo­so­bem zmie­rze­nia cza­su trwa­nia obro­tu Zie­mi jest wyzna­cze­nie jed­na­ko­we­go poło­że­nia gwiazd na nie­bie. Okres ten to doba gwiaz­do­wa i wyno­si oko­ło 23 godzin i 56 minut. Gwiaz­dy leżą tak dale­ko od Zie­mi, że jej ruch wzglę­dem Słoń­ca nie ma zna­cze­nia dla nasze­go pomiaru.

Klu­czo­wa spraw do dobre sta­no­wi­sko obser­wa­cyj­ne i dokład­ny zegarek.

Potrze­ba będzie moż­li­wość obser­wo­wa­nia nie­ba naj­le­piej w kie­run­ku połu­dnio­wym zawsze sta­ran­nie z tego same­go miej­sca. Mie­rzyć będzie­my odstęp cza­su pomię­dzy dwo­ma znik­nię­cia­mi tej samej gwiaz­dy za jakąś pio­no­wą prze­szko­dą. Może być to słup, mur albo inny solid­ny frag­ment kra­jo­bra­zu albo coś spe­cjal­nie przy­go­to­wa­ne­go na przy­kład kij przy­wią­za­ny do balu­stra­dy balkonu.

 

 

Pamię­taj o tym, że obser­wa­cje będą trwa­ły kil­ka dni w cza­sie, któ­rych może na przy­kład wystą­pić burza. Ele­men­ty sta­no­wi­ska obser­wa­cyj­ne­go nie mogą ulec znisz­cze­niu ani stwa­rzać w takich oko­licz­no­ściach żad­ne­go niebezpieczeństwa.

Zni­ka­nie gwiaz­dy za prze­szko­dą nale­ży obser­wo­wać z tego same­go miej­sca. Ja przy­kle­iłem do butel­ki wypeł­nio­nej wodą meta­lo­wą pod­kład­kę. Butel­ka jest na tyle cięż­ka, że się nie wywra­ca a sta­wiam ją w miej­scu zazna­czo­nym kre­dą. Ty możesz spró­bo­wać innej kon­struk­cji, któ­ra zapew­ni, że w cza­sie obser­wa­cji oko będzie się znaj­do­wać dokład­nie w tym samym miejscu.

 

 

 

Jakie gwiaz­dy obserwować?

Naj­le­piej gwiaz­dy na wyso­ko­ści od 20 do 40 stop­ni nad połu­dnio­wym hory­zon­tem. Im bli­żej 40 stop­ni tym lepiej. W moich obser­wa­cjach bal­ko­no­wych, aby kij od szczot­ki się­gał tak wyso­ko, to otwór obser­wa­cyj­ny musiał się zna­leźć nisko nad podłogą.

Pierw­szej nocy wybierz sobie gwiaz­dę i zmierz, o któ­rej godzi­nie znik­nie za prze­szko­dą. W kolej­nych nocach powin­na się cho­wać codzien­nie o 4 minu­ty wcze­śniej, czy­li po 2 dniach to będzie 8 minut po trzech 12 minut i tak dalej.

Obser­wa­cji nie musisz wyko­ny­wać codzien­nie wystar­czą 2 ‑3 pomia­ry, co kil­ka dni. Waż­ne jest oczy­wi­ście żeby obser­wo­wać tę samą gwiaz­dę z tego same­go miej­sca. Pomoc­ny może się oka­zać szkic nie­ba z zazna­czo­ną gwiaz­dą wybra­na do eks­pe­ry­men­tu. A może uda Ci się usta­lić, co to za gwiazda?

W komen­ta­rzu podaj wyni­ki swo­ich obserwacji.

 

Wal­de­mar Ogłoza